Attualità | Toute l'actualité de l'Université de Corse
Attualità |
Toute l'actualité de l'Université de Corse

Soutenance de thèse: Lorenzo DI STEFANO (4 MARS 2022)

Centre: UMR LISA

Projet: ICPP

Discipline Histoire - Mention Histoire et civilisations: histoire des mondes modernes, histoire du monde contemporain, de l'art, de la musique

Titre de la thèse: Le Pcf en Corse et le Pci en Sardaigne, 1920-1991: implantation militante, histoire électorale, identité insulaire

 

Résumé vulgarisé:

 

La thèse porte sur l’histoire du Parti communiste italien (Pci) en Sardaigne, de la fondation en 1921 jusqu’à la dissolution en 1991, croisée avec l’histoire du Parti communiste français (Pcf) en Corse. L’étude, structurée en trois périodes en fonction des grandes ruptures historiques, se focalise sur trois aspects : l’implantation territoriale, l’histoire électorale et l’identité insulaire. La première partie est caractérisée par la faiblesse des deux organisations politiques. La Résistance marque un tournant, notamment pour le Pcf corse, qui dans les années 1945-1947 est à son apogée militante et électorale, avant de décliner. L’érosion se stabilise après 1958, avec la participation des communistes corses aux principaux mouvements revendicatifs. Le Parti communiste italien en Sardaigne accroît son influence suite au choix d’une ligne politique autonomiste en 1947. Le Pci sarde, conduit par le secrétaire régional Velio Spano (1947-1957), puis par Renzo Laconi (1957-1963), atteint le pic des effectifs en 1954.

À partir des années 1960, les deux îles connaissent des mutations socioculturelles et socioéconomiques profondes qui bouleversent leur écosystème politique. Dans cette phase (1962-1991), le Pcf corse maintient son influence à travers l’implantation municipale, dans les bastions rouges de l’île, à Sartène et Bastia notamment. Simultanément, en Sardaigne le Parti communiste est à son apogée électorale, pendant la période du secrétariat national d’Enrico Berlinguer, entre la moitié des années 1970 et des années 1980. Aux élections politiques de 1976, le Pci sarde atteint le 35,54% des suffrages, alors que le Pcf corse ne s’arrête qu’à 16,20% aux législatives de 1978. En plus, les communistes de Sardaigne participent à l’exécutif régional de 1980 à 1982, et de 1984 à 1989. Il faut souligner néanmoins que si la région autonome sarde est constituée en 1948, le premier statut particulier de la Corse n’est approuvé qu’en 1982. Vis-à-vis de la création d’un pouvoir régional, la Fédération de la Corse-du-Sud, né en 1976, se montre plus réceptive aux changements par rapport à la Fédération de la Haute-Corse, qui demeure plus centraliste et jacobine.

En ce qui concerne l’identité insulaire, de 1947 à 1991, le Pci sarde est engagé dans l’application et l’actualisation de la ligne politique autonomiste. En Corse, le Pcf est plus attentif aux slogans et aux symboles insulaires dans la communication politique et, dans les années 1980, le parti accomplit une élaboration sur la langue et la culture régionale, grâce à l’engagement de Biancarelli, Bungelmi et Marcellesi.

La Corse et la Sardaigne – distantes d’un peu plus de 10 km et séparées par les Bouches de Bonifacio, qui constituent une frontière entre la France et l’Italie – se sont « éloignées » au cours du XXe siècle pour des raisons géopolitiques. Cette distance se retrouve également dans les deux organisations communistes, qui n’ont établi leurs premiers contacts officiels qu’en 1984 sur les questions de la paix, de l’énergie, avec le projet du gazoduc, et des transports maritimes.

 

Riassuntu vulgarizatu:

 

A storia di u Partitu cummunistu talianu (Pci) in Sardegna, da a so fundazioni in 1921 sin’à u so sciuddimentu in 1991, ùn hè ancu stata scritta. A tesa circa di culmà ‘ssa mancanza, puri aghjustenduni un aspettu ineditu : a ridazzioni paragunata cù a storia di u Partitu cummunistu francesu (Pcf) in Corsica. U studiu, strutturatu in trè epichi in funzioni di i grandi rumperi storichi si fucalizighja annant’à trè aspetti : l’impiantu tarrituriali, a storia eletturali è l’identità isulana. A prima parti hè carattarizata da a dibbulezza di i dui urganizazioni pulitichi. A Risistenza marca una ghjirata, subratuttu pà u Pcf corsu, chì in u mentri di l’anni 1945-1947 ni ghjunghji à a so apugea militanti è eletturali, prima di metta à capu in ghjò. L’erusioni si stabilisci dopu à u 1958, cù a participazioni di i cummunisti corsi à i principali muvimenti rivindicativi. U Partitu cummunistu talianu in Sardegna accresci a so influenza in seguita di a scelta d’una linea pulitica autonumista in u 1947. U Pci sardu, direttu da u so sicritariu rigiunali Velio Spano (1947-1957), po da Renzo Laconi (1957-1963), tocca à u più altu di i so effettivi in u 1954.

À parta da l’anni 1960, i dui isuli cunnoscini i mutazioni sucioculturali è sucioecunomichi prufundi chì facini trambulà u so ecusistemu puliticu. In quissa fasa (1962-1991), u Pcf corsu manteni a so influenza par via di l’impiantu municipali, in quiddi bastioni russi di l’isula, propiu in Sartè è Bastia. In u frattempu, in Sardegna u Partitu cummunistu cunnosci a so apugea eletturali, mentri l’andana di u sicritariu naziunali Enrico Berlinguer, trà a mità di l’anni 1970 è di l’anni 1980. À l’elezzioni pulitichi di u 1976, u Pci sardu ghjunghji à u 35,54% di i vota, quandu u Pcf corsu ùn si ferma chè à 16,20% à i lighjislativi di u 1978. Par subrapiù, i cummunisti di Sardegna participighjani à l’esecutivu rigiunali da 1980 à 1982, è da 1984 à 1989. Ci voli di rimarcà malgradi tuttu chè sì a rigioni autonoma sarda hè custituita in u 1948, u primu statutu particulari di a Corsica ùn hè accurdatu chè in u 1982. Di pettu à a criazioni d’un puteri rigiunali, a Federazioni di a Corsica Suttana, nata in u 1976, si moscia più ricittiva à i cambiamenti par raportu à a Federazioni di l’Alta Corsica, chì ferma più cintralista è giacubina.

In ciò chì cuncerna l’identità isulana, da u 1947 à u 1991, u Pci sardu hè impignatu in l’applicazioni è l’attualizazioni di a linea autonumista. In Corsica, u Pcf hè più attentu à i motti è i simbuli isulani di a cummunicazioni pulitica è, mentri l’anni 1980, u partitu compii un’elaburazioni annant’à a lingua è a cultura rigiunali, par via di l’ingagiamentu di Biancarelli, Bungelmi è Marcellesi.

A Corsica è a Sardegna – distanti di 10 chilometri è più è spiccati da i Bucchi di Bonifaziu, chì custituiscini una fruntiera trà a Francia è l’Italia – si sò « alluntanati » in u cursu di u XXu seculu pà raghjoni geopulitichi. ‘Ssa distanza si ritrova dinò pà i dui urganizazioni cummunisti, ch’ùn ani stabilitu i so primi cuntatti ufficiali chè in u 1984 annant’à i quistioni di a paci, di l’energia, cù u prughjettu di u gazoduc, è di i trasporti marittimi.

 

La soutenance aura lieu le vendredi 4 mars à 14H, salle 204, FLLASHS, campus Mariani

 

En savoir plus: Résumé scientifique

DAVID MOUNGAR | Mise à jour le 25/02/2022
Rendez-vous

Vendredi 04 mars 2022 à 14h00